DÜNYANIN EN ÅžAÅžIRTICI EĞİTÄ°M SÄ°STEMÄ°: FÄ°NLANDÄ°YA
“ … Finlandiyalı çocukların okul yaÅŸamı, Finlandiya’nın bizzat uygulamakta olduÄŸu gençlik ve eÄŸitim politikalarının sonucudur; PISA testlerinin deÄŸil. Fin eÄŸitim sisteminde okuma becerileri, bilim ve matematik okur yazarlığı kadar sosyal bilimler, görsel sanatlar, spor ve pratik becerilerin geliÅŸtirilmesi de önemli. Finli çocuklar anaokulu ve ilkokul hayatları boyunca oyun oynar ve zevk alarak öÄŸrenirler. Finli öÄŸretmenler de, ebeveynler de matematik veya fen derslerindeki soyut kavramları öÄŸretmenin en iyi yolunun müzik, drama ya da spor uygulamaları olduÄŸunu düÅŸünür. Akademik ve akademik olmayan öÄŸrenme biçimleri arasında kurulan bu denge çocukların okuldaki mutluluÄŸunu saÄŸlamanın büyülü formülüdür. PISA testleri, okul yaÅŸamının çok önemli olan bazı kıstaslarını deÄŸerlendirme dışında bırakıyor.” / Pasi Sahlberg
DüÅŸük maliyetler, kısa okul saatleri ile yüksek akademik baÅŸarıyı; bireyselliÄŸe, bağımsızlığa önem veren, öÄŸrencilerine kendi eÄŸitim programını kendi düzenleme sorumluÄŸunu yükleyen eÄŸitim anlayışıyla bol boÅŸ zamanı, eÄŸlenerek öÄŸrenmeyi birleÅŸtiren Fin eÄŸitim sistemi hala eÄŸitimin rüya ülkesi olmaya devam ediyor.
Ä°ÅŸte size Fin eÄŸitim sistemiyle ilgili 9 ÅŸaşırtıcı gerçek.
- Finlandiya’da zorunlu okula baÅŸlama yaşı 7.
YaÅŸları ne olursa olsun, çocuklar okula kendileri yürüyerek ya da bisikletle gidiyor.
Fin kültürü çocukların bağımsız yetiÅŸmesini önemsiyor. Çocuklarını okula getirip götüren, ders çalıştıran ebeveynler diye bir ÅŸey yok.
2- Fin eÄŸitim müfredatı basit ve genel bir çerçeve tanımlamaktan ibaret.
ÖÄŸrenciler, kendi ilgi ve ihtiyaçları doÄŸrultusunda kendi eÄŸitim-öÄŸretim programlarını ÅŸekillendirme haklarına sahipler. ÖÄŸretmenler de öyle.
3- Finli öÄŸrencilere eÄŸitim hayatlarının ilk altı yılında hiçbir ÅŸekilde not verilmiyor.
Sekizinci sınıfın sonuna kadar not verme zorunluluÄŸu yok ve öÄŸrenciler standardize edilmiÅŸ bir sınav sistemine tabi deÄŸiller. Sadece 16 yaÅŸlarındayken ülke genelinde bir sınava giriyorlar.
4- ÖÄŸretmenler gün boyu sınıfta ortalama dört saat ders veriyor. Haftada iki saati ise mesleki geliÅŸimleri için eÄŸitimlere katılmak için ayırıyorlar.
Ä°lkokulda öÄŸrencilerin ders dışı/teneffüs olarak geçirdikleri zaman toplam 75 dakika. Amerika’da bu oran 27 dakikaya kadar düÅŸüyor. Türkiye’de ise ortalama 45 dakika.
5- Tüm öÄŸretmenlerin en az master derecesi var ve üniversite baÅŸarısı en yüksek %10’luk dilim arasından seçiliyorlar. ÖÄŸretmenlik toplum gözünde statüsü en yüksek mesleklerden biri.
Finlandiya öÄŸretmenleri baÅŸarılı-baÅŸarısız olarak yargılamayan bir kültüre sahip. Eksikleri bulunan öÄŸretmenlerin, yeni eÄŸitim-öÄŸretim programlarıyla kendilerini geliÅŸtirmesinin önü açılıyor. Hiçbir öÄŸretmenin performans nedeniyle iÅŸten atılma korkusu yok.
6- ÖÄŸrencilere ödev verilmiyor çünkü öÄŸrenmenin yeri okuldur.
Her çocuÄŸa bir birey olarak deÄŸer veriliyor. Çocuklardan biri yeterince iyi öÄŸrenemiyorsa öÄŸretmenleri bunu hemen fark ediyor ve çocuÄŸun öÄŸrenme programını onun bireysel ihtiyaçlarına göre düzenliyor. Aynı ÅŸey, okula uyum göstermeyen, sıkılan ya da öÄŸrenim durumu programın ilerisinde olan çocuklar için de geçerli.
ÖÄŸretmenlerin yüksek eÄŸitim düzeyi, çocukların her türlü geliÅŸimini gözlemleyebilmelerini ve esnek çözümler yaratabilmelerinin en önemli nedeni. Ä°statistiklere göre çocukların ortalama %30’u eÄŸitim hayatlarının ilk dokuz yılında özel programlarla destekleniyor.
7- Fin okullarında spora bol bol yer var ama spor karşılaÅŸmaları yapacak takımlar yok. Rekabet, üstünlük kazanmak Fin kültüründe deÄŸer verilen bir ÅŸey deÄŸil.
8- Finlandiya’da özel okul yok ve eÄŸitim harcamalarının tümü devlet tarafından destekleniyor.
Finlandiya’da okullar birbirleriyle rekabet etmiyor, aksine dayanışıyor. Okulların hemen hemen tümünün baÅŸarı düzeyi aynı. Bu yüzden okulun bir diÄŸerine göre ayrıcalığı yok.
EÄŸitim “herkes için eÅŸit imkanlar saÄŸlamak” demek. EÅŸitlik kavramına olaÄŸanüstü deÄŸer veriliyor. Tüm çocuklar zeka ve becerileri ne olursa olsun aynı sınıflarda okuyor.
9- Pek çok Avrupa ülkesi ve Amerika’yla karşılaÅŸtırıldığında Finlandiya’da eÄŸitime ayrılan bütçenin daha fazlası sınıf ortamına yansıyor. Çünkü öÄŸretmenler de, yöneticiler de hemen hemen aynı maaşı alıyor. Bu yüzden Finlandiya’da eÄŸitim maliyetleri çok daha düÅŸük.
Ancak 15 yıllık kıdemli bir öÄŸretmen ortalama bir üniversite mezunundan daha iyi kazanıyor.
Derleyen: Handan SaatçıoÄŸlu