AYRI VE BİTİŞİK YAZILAN “Kİ”’NİN YAZIMI
Türkçede iki çeşit “ki” var.
Bunlardan biri ek olan “-ki”, diğeri bağlaç olan “ki” sözcüğü.
1- “ki” BAĞLACI: (Bağlaç olan ki)
Bağlaç, ayrı bir sözcük türüdür. Bağlaç olan ki ayrı bir sözcük olduğu için ayrı yazılır.
Baktım ki hava birden kararmış.
Atatürk diyor ki: “Yurtta barış, dünyada barış.”
İyi ki gelmişsin.
Sen ki çok çalışkan bir çocuksun.
UYARI-1:
Bir cümlede “ki” bağlacı varsa onu cümleden çıkarsanız bile cümle bozulmaz. Yerine bir virgül getirilerek ki kullanılmayabilir.
Duydum ki hasta olmuşsun. > Duydum, hasta olmuşsun.”
Onlar ki ünlü bir ailedir. > Onlar, ünlü bir ailedir.
UYARI-2:
Ayrıca ayrı yazılan ki’nin sonuna –ler eki getirilemez:
Duydum ki unutmuşsun… “Duydum kiler unutmuşsun” olmaz.
UYARI-3:
Az sayıda sözcükte, “ki bağlacı” kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır:
belki
çünkü
hâlbuki
iilaki
mademki
meğerki
oysaki
sanki
2- "-ki" EKİ:
Adı üstünde ektir ve ekler kendinden önce gelen sözcüğe bitişik yazılır.
Seninki, onunki, evdeki, sizdeki, akşamki
İki Çeşit “-ki” eki vardır:
- İlgi Zamiri olan –ki eki: Bir varlığın yerini tutar, o varlığın yerine –ki eki kullanılır, bitişik yazılır.
Okulun duvarı yıkılmış. > Okulunki yıkılmış. (-ki eki duvar yerine kullanılmış.)
Benin annem öğretmen, seninki ne iş yapıyor? > (-ki eki anne yerşne kullanılmış.)
Yarınki sınav ertelenmiş. > Yarınki ertelenmiş. (-ki eki sınav yerine kullanılmış)
- Sıfat Yapan –ki eki: -ki eki alan sözcük bir ismin önünde sıfat görevi yapar. Çoğu zaman “-deki” biçiminde kullanılır
Yoldaki ağacı budamışlar. “Yoldaki ağaç” Sıfat tamlamasıdır.
Evdeki kedi hastalandı. “Evdeki kedi” Sıfat tamlamasıdır.
UYARI-1:
Bir sözcükte kullanılan “-ki eki” çıkarılırsa cümlenin anlamı bozulur.
Bizim okul daha yakın. > Bizimki daha yakın. > Bizim daha yakın, olmaz.
Akşamki sözü unutma > Akşamkini unutma > Akşam sözü unutma, olmaz.
UYARI-2:
“-ki’ ekini sonuna çekim ekleri ( –ler eki, -(n)in eki) getirilebilir, cümle bozulmaz:
Bizimki çok güzel. > Bizimkiler çok güzel.
Bahçedeki sulanacak. > Bahçedekiler sulanacak.
Seninki çok güzel. > Seninkini beğendim.