ANLADIYSAM ARAP OLAYIM
Dilini Sevemezsen Halkını da Sevemezsin!
Rahmetli Ecevit Türkçeye özen gösteren nadir siyasetçilerden biriydi. Kitap okur, kitap yazar, şiir yazardı. Başbakanken bir mektup yazarak “sizin gibi, okuyan yazan devlet adamlarına çok ihtiyacımız var” diyerek teşekkür etmiştim. Kendi el yazısıyla kısa bir mektupla da cevap vermişti.
“Arapçıların” hiç de hoşlarına gitmeyen “eşgüdüm” ve “dinlence” gibi birçok sözcüğü ilk ondan duydum. “Koordinasyon” yerine kullanılan “eşgüdüm” sözcüğü için okul yüzü görmeyen rahmetli babama:
“Bu söz sana ne hatırlatır, ne anladın?” diye sorduğumda, “Oğlum, pek bir şey anlamadım.” demişti. Sonra da onun karşılığı olarak üretilen “eşgüdümü” sordum. Hiç beklemeden;
“Beraber demek oğlum” demişti. Çok şaşırmış ama çok da sevinmiştim.
Demem o ki dilin kendi kökleriyle, yapısıyla, çekim ve yapım ekleriyle uyumlu her sözcük, dilimiz için yabandan gelen her “kelimeden” daha değerli. Dilciler, eğer yabandan gelen sözcüklere Türkçenin türetme ve birleştirme kurallarına uygun yeni sözcükler üretmeselerdi; biz bugün örneğin buzdolabına “refrigataratör”, bilgisayara “compitür”, havaalanına “airport” diyecektik. Ne büyük bir dile sahibiz ki yabancı olan her söze, her kavrama uygun karşılık bulma ve açıklama yeteneği var. Elbette bütün ulusların dilleri değerli ve saygın. Ancak bir bayrak altında bir ulus olarak yaşamak için mutlaka ortak bir dilin varlığı çok önemlidir.
Türk Dil Kurumu’nun yaptığı bir araştırmaya göre 1860’lı yıllarda dilimizdeki 100 sözcüğün 33’ü Türkçe, 67’si yabancı kökenliymiş. 70 yıl sonra Türk Dil Kurumu’nun kurulması ve dilde sadeleştirme çalışmalarıyla Türkçe sözcük oranı yüzde 43’e ulaştı. Dil Devrimi’nden sonra ise, 1978’lerde, bu oran yüzde 85’i buldu.
En son 1998 senesinde yapılan çalışmaya göre ise sözlükteki toplam sözcük sayısı 98.107 ve bunların 45.888 tanesi Türkçe. Yani söz konusu oran yeniden düşmeye başlamış.
Dünyamızın çok küçüldüğü günümüzde elbette her şey gibi dil de diğer kültürlerden etkilenecek. Önemli olanın ana dili duyarlığını yaşatmak olduğunu düşünüyorum.
Cumhuriyetle birlikte bir ulus yaratmak için Türkçeye çok önem verilmiş. Atatürk bu konuyla yakından ilgilenmiş; bir de Geometri kitabı yazarak bugün kullandığımız “üçgen, köşegen, açı….” gibi onlarca geometri terimini bile kendisi üretmiş.
Bu ülkeye hizmet etmekle görevli devlet adamlarının Türk Diline değer vermesi çok önemli. Haydi değer vermiyorsa hiç değilse saygı göstermelerini bekleme hakkımız var. Gel gör ki Türkçeyi kullanırken hiç de özenmeyen devlet adamları gittikçe artıyor.
Türkçe Öldü mü?
Elli yıl emek vererek hazırladığım Torosların Türkçesi kitabının yayımlandığı bu yılın başında bir bakan yardımcısı son derece üzüldüğüm bir “laf” ederek; “Türkçe öldü!” demişti. Oysa yüz yıldır Türk dilinin “Arapçalaşması” için direnen zihniyete rağmen Türkçe yaşıyor. Kitabımda bu konu için “Yurdunu yabancı işgalinden kurtarıp korumasını bilen Türk halkı, Toroslarda Türkçeyi de korumuş.” diye yazmıştım. Nitekim mütavazı bir çalışma olan Torosların Türkçesi kitabında halk ağzından 3.000’e yakın yeni sözcük toplayarak kayda geçirmiştik. Diyeceğim şu ki “Türkçe ölmedi ve kimse bir dili öldüremez.” Çünkü dilin sahibi halktır, millettir. Türkçenin de sahibi varsa, merak etmeyin Türkçe ölmez. Ama görüyorsunuz, toplulukları millet yapan diller eğer milleti yoksa yaşayamıyor.
Son günlerde başka bir bakanın pek de anlaşılmayan ekonomi konulu konuşması toplumda şaşkınlık yarattı. Sosyal medyada biraz da alay konusu olan bu konuşmanın bir paragrafı şöyleydi:
'Biz Ortodoks politikaları bir tarafa koyduk. Neo klasik ekonomi düşüncesinden, epistemolojik bir kopuşu temsil eden heteredoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan; davranışsal ekonomi ve nöro ekonomiyle daha fazla önem kazanmaktadır."
Bu sözlere ancak “Anladıysam Arap olayım!” diyebiliriz.
“İnsan, dilinin altında gizlidir” derler.
Bir ülkeyi yönetmeye talip olanlar her şeyden önce o ülkenin diline ve halkına saygılı olmak zorunda.
Bunları görünce Ecevit gibi “okuyan yazan”, anadiline sevgi ve saygı duyan devlet adamlarını özlemez misiniz?
