OSMANLI DEVLETÄ° NEDEN YIKILDI?
Osmanlı Bilime Sırtını Dönerken Batı,
Bilimin Gücünü Fark Etti
“Tarihini Unutan Milletlerin CoÄŸrafyasını BaÅŸkaları Çizer”
1500’lü yıllara kadar dünyanın deÄŸiÅŸik yerlerindeki ülkelerde yaÅŸam standartları bir birine benzer.
1500’lü yıllarda baÅŸlayan bilimsel devrimi, 1800’lü yıllarda baÅŸlayan endüstriyel devrimi gerçekleÅŸtiren toplumların yaÅŸam standartları deÄŸiÅŸti.
Bilimsel ve endüstriyel devrimin mantığını kavrayan toplumlar sürekli geliÅŸti, ama anlayamayan toplumlar geri kaldı.
İşte bu iki farklı sosyal olgu, toplumlarda derin farklılıklara neden oldu.
Bu deÄŸerlendirmeyi örnekleyen aÅŸağıdaki kaşılaÅŸmayı dikkatle okuyalım:
- ••
‘’1600’lü yıllarda Osmanlı medreselerinde, fen ve matematik öÄŸretiminin meÅŸru olup olmadığı tartışılıyordu,
1600’lü yıllarda, Avrupa’da Harvey kan dolaşımını,
Toriçelli de cıvalı barometreyi buldu.
- ••
1600’lü yıllara gelmeden Takiyüddin’in yaptığı ve Avrupa’da benzeri olmayan gözlemevi, Kadızadelerin “UÄŸursuzluk getirir, yıkılmalıdır.” ÅŸeklindeki kışkırtmalarıyla yıkıldı.
1600’lü yıllarda Alman Kepler güneÅŸ sistemi yasalarını keÅŸfetmiÅŸti.
- ••
1600’lü yıllarda Osmanlıda, Hızır peygamberin saÄŸ olup olmadığı tartışılıyordu.
1600’lü yıllarda Avrupa’da Gueriche ilk jeneratörü,
Thomas Savery de ilk buharlı makineyi yap.tı
- ••
1600’lü yıllarda Osmanlıda, hazreti peygambere saygı olsun diye ‘’Sallallahu aleyhi vesellem’’ demenin gerekli olup olmadığını tartışılıyordu.
1600’lü yıllarda Avrupa’da Pascal, ilk hesap makinesini,
Newton, yerçekimi yasasını buldu.
- ••
1700’lü yıllarda Osmanlıda, Hz. peygamberin anne ve babasının mümin kabul edilip edilmeyeceÄŸi tartışılıyordu.
1700’lü yıllarda Avrupa’da Newton, ”Optik” adlı kitabını yayımladı.
Volta, ilk elektrik bataryasını yaptı.
- ••
1700’lü yıllarda Osmanlıda firavunun imanla ölüp ölmediÄŸi tartışılıyordu.
1700’lü yıllarda Avrupa’da J.Watt, uzun süreli çalışan buharlı makineyi yaptı,
Montgolfier kardeÅŸler ilk uçan balon yolculuÄŸunu gerçekleÅŸtirdiler.
- ••
Osmanlı bu yüzyıllarda Muhyiddin Arabî’nin Åžeyh-i Ekber (Büyük Åžeyh) kabul edilip edilmeyeceÄŸini tartışırken;
Avrupa’da Trevithick, ray üzerinde giden ilk treni (1804) yaptı.
- ••
Bu yüzyıllarda Osmanlı kahve ve tütünün haram olup olmadığını tartışırken,
Avrupalı stetoskobu ( Kalp ve akciğer dinleme cihazı,1816) bulmuş,
Ampere, elektrik akımını ölçen ampermetreyi yapmış,
Faraday, elektromanyetik kuramları geliştirmişti.
- ••
Bu yüzyıllarda Osmanlı ezanı güzel sesle okumanın gerekli olup olmadığını tartışırken,
Avrupalı Londra’da ilk yer altı trenini (metro) (1863) yapmış,
Plante, kurÅŸunlu akümülatörü (1859)
Graves Otis ise asansörü bulmuÅŸtu.
- ••
Bu yüzyıllarda Osmanlı medresesi Yezit’e lanet etmenin gerekip gerekmediÄŸini tartışırken,
Batı’da Cooke ve Wheatstone ilk elektrikli telgrafı buldu.
- ••
Kanuni’den sonra yozlaÅŸmaya baÅŸlayan Osmanlı medresesi türbelerin ziyaret edilip edilmeyeceÄŸini tartışırken,
Batı’da Lavoisier (1781) kimyaya nicel yöntemleri yerleÅŸtiriyor, kütlenin korunumu yasasını buluyordu.
- ••
Bu tarihlerde Osmanlı medresesi, kandillerde toplu olarak namaz kılınıp kılınamayacağını tartışırken,
Batı’da Avogadro BirleÅŸen Hacim Oranları Yasası’nı buluyor (1811) ve kimyada yeni bir çığır açıyordu.
- ••
YozlaÅŸan ve gittikçe geriye giden medrese “Selamlaşırken eÄŸilmeli mi?” gibi (!) çok önemli bir soruya yanıt ararken,
Batı’da J. J. Thomson atomun yapısındaki elektronları keÅŸfediyordu.’’
- ••
GörüldüÄŸü gibi Avrupa bilimsel düÅŸünmeye yönelirken Osmanlı, bilime sırtını dönmüÅŸ; büyük bir siyasi ve askeri güç olduÄŸu halde eÄŸitimin önemi kavrayamamış.
Bilimsel ve endüstriyel devrime ayak uyduramadığı için eÄŸitimin mantığını kavrayan akıldan icatlar, bu mantığı kavrayamayan akıl ise körleÅŸir.
- ••
Osmanlı Neden Yıkıldı sorusunun cevabı yukarılarda anlatılanlarda açıkça görülüyor.
Osmanlı bilime uzak kaldığı için okyanuslara dayanıklı gemiler yapamadı; sonra da gericiliÄŸe dayanıklı bir kafa yapısı yaratacak felsefe geliÅŸtiremedi; her ÅŸeyden önce felsefeden ve bilimden uzak kaldığı için yıkıldı.
Öyleyse biz de Atatürk’ün yıllar önce gösterdiÄŸi ışığın deÄŸerini yeniden hatırlayalım:
“Hayatta en hakiki gerçek bilimdir”
(Alıntı)
