OSMANLI DEVLETİ NEDEN YIKILDI?
Osmanlı Bilime Sırtını Dönerken Batı,
Bilimin Gücünü Fark Etti
“Tarihini Unutan Milletlerin Coğrafyasını Başkaları Çizer”
1500’lü yıllara kadar dünyanın değişik yerlerindeki ülkelerde yaşam standartları bir birine benzer.
1500’lü yıllarda başlayan bilimsel devrimi, 1800’lü yıllarda başlayan endüstriyel devrimi gerçekleştiren toplumların yaşam standartları değişti.
Bilimsel ve endüstriyel devrimin mantığını kavrayan toplumlar sürekli gelişti, ama anlayamayan toplumlar geri kaldı.
İşte bu iki farklı sosyal olgu, toplumlarda derin farklılıklara neden oldu.
Bu değerlendirmeyi örnekleyen aşağıdaki kaşılaşmayı dikkatle okuyalım:
- ••
‘’1600’lü yıllarda Osmanlı medreselerinde, fen ve matematik öğretiminin meşru olup olmadığı tartışılıyordu,
1600’lü yıllarda, Avrupa’da Harvey kan dolaşımını,
Toriçelli de cıvalı barometreyi buldu.
- ••
1600’lü yıllara gelmeden Takiyüddin’in yaptığı ve Avrupa’da benzeri olmayan gözlemevi, Kadızadelerin “Uğursuzluk getirir, yıkılmalıdır.” şeklindeki kışkırtmalarıyla yıkıldı.
1600’lü yıllarda Alman Kepler güneş sistemi yasalarını keşfetmişti.
- ••
1600’lü yıllarda Osmanlıda, Hızır peygamberin sağ olup olmadığı tartışılıyordu.
1600’lü yıllarda Avrupa’da Gueriche ilk jeneratörü,
Thomas Savery de ilk buharlı makineyi yap.tı
- ••
1600’lü yıllarda Osmanlıda, hazreti peygambere saygı olsun diye ‘’Sallallahu aleyhi vesellem’’ demenin gerekli olup olmadığını tartışılıyordu.
1600’lü yıllarda Avrupa’da Pascal, ilk hesap makinesini,
Newton, yerçekimi yasasını buldu.
- ••
1700’lü yıllarda Osmanlıda, Hz. peygamberin anne ve babasının mümin kabul edilip edilmeyeceği tartışılıyordu.
1700’lü yıllarda Avrupa’da Newton, ”Optik” adlı kitabını yayımladı.
Volta, ilk elektrik bataryasını yaptı.
- ••
1700’lü yıllarda Osmanlıda firavunun imanla ölüp ölmediği tartışılıyordu.
1700’lü yıllarda Avrupa’da J.Watt, uzun süreli çalışan buharlı makineyi yaptı,
Montgolfier kardeşler ilk uçan balon yolculuğunu gerçekleştirdiler.
- ••
Osmanlı bu yüzyıllarda Muhyiddin Arabî’nin Şeyh-i Ekber (Büyük Şeyh) kabul edilip edilmeyeceğini tartışırken;
Avrupa’da Trevithick, ray üzerinde giden ilk treni (1804) yaptı.
- ••
Bu yüzyıllarda Osmanlı kahve ve tütünün haram olup olmadığını tartışırken,
Avrupalı stetoskobu ( Kalp ve akciğer dinleme cihazı,1816) bulmuş,
Ampere, elektrik akımını ölçen ampermetreyi yapmış,
Faraday, elektromanyetik kuramları geliştirmişti.
- ••
Bu yüzyıllarda Osmanlı ezanı güzel sesle okumanın gerekli olup olmadığını tartışırken,
Avrupalı Londra’da ilk yer altı trenini (metro) (1863) yapmış,
Plante, kurşunlu akümülatörü (1859)
Graves Otis ise asansörü bulmuştu.
- ••
Bu yüzyıllarda Osmanlı medresesi Yezit’e lanet etmenin gerekip gerekmediğini tartışırken,
Batı’da Cooke ve Wheatstone ilk elektrikli telgrafı buldu.
- ••
Kanuni’den sonra yozlaşmaya başlayan Osmanlı medresesi türbelerin ziyaret edilip edilmeyeceğini tartışırken,
Batı’da Lavoisier (1781) kimyaya nicel yöntemleri yerleştiriyor, kütlenin korunumu yasasını buluyordu.
- ••
Bu tarihlerde Osmanlı medresesi, kandillerde toplu olarak namaz kılınıp kılınamayacağını tartışırken,
Batı’da Avogadro Birleşen Hacim Oranları Yasası’nı buluyor (1811) ve kimyada yeni bir çığır açıyordu.
- ••
Yozlaşan ve gittikçe geriye giden medrese “Selamlaşırken eğilmeli mi?” gibi (!) çok önemli bir soruya yanıt ararken,
Batı’da J. J. Thomson atomun yapısındaki elektronları keşfediyordu.’’
- ••
Görüldüğü gibi Avrupa bilimsel düşünmeye yönelirken Osmanlı, bilime sırtını dönmüş; büyük bir siyasi ve askeri güç olduğu halde eğitimin önemi kavrayamamış.
Bilimsel ve endüstriyel devrime ayak uyduramadığı için eğitimin mantığını kavrayan akıldan icatlar, bu mantığı kavrayamayan akıl ise körleşir.
- ••
Osmanlı Neden Yıkıldı sorusunun cevabı yukarılarda anlatılanlarda açıkça görülüyor.
Osmanlı bilime uzak kaldığı için okyanuslara dayanıklı gemiler yapamadı; sonra da gericiliğe dayanıklı bir kafa yapısı yaratacak felsefe geliştiremedi; her şeyden önce felsefeden ve bilimden uzak kaldığı için yıkıldı.
Öyleyse biz de Atatürk’ün yıllar önce gösterdiği ışığın değerini yeniden hatırlayalım:
“Hayatta en hakiki gerçek bilimdir”
(Alıntı)
